Yatırım Yer Tahsisi

YATIRIM YERİ TAHSİSİ DESTEĞİ VE KAPSAMI

Yatırım kararlarını hızlandırabilmek adında yatırım sürecinin basında uygulanması hasebiyle yatırımın başlangıç maliyetlerinin düşürülmesine katkı sağlayacak devlet desteklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle ülkemizde çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yatırımlara kısmen veya tamamen bedelsiz yer tahsis edilebilmesine yönelik düzenlemeler yapılmakta ve uygulanmaktadır. Ekonomi Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan ve uygulaması Maliye Bakanlığı ile müşterek yürütülen “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında yer alan “yatırım yeri tahsisi desteği” de bu uygulamalardan bir tanesidir. Destek, ilk yıl için taşınmazın emlak vergi değerinin en fazla %3’ü oranında takdir edilen bedel, ikinci ve müteakip yıllar için ise cari yıl bedelinin ÜFE oranında artırılması suretiyle hesaplanan bedel karşılığında, taşınmaz üzerinde 49 yıl süreyle irtifak hakkı veya kullanım izni verilmesi seklinde uygulanmaktadır. Ancak, ilk 3 yıl için ödemeler hesaplanan değerin %30’u oranında alınmaktadır. Yatırım yerine göre belirlenen ilk yıl ödemeleri ise su şekildedir:

1. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %3’ü,

2. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %2,5’i,

3. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %2’si,

 4. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %1,5’i,

5. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %1’i,

6. bölgede bulunan illerde yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin %0,5’idir.

Yatırım yeri tahsisi desteğinden faydalanabilmek için öncelikle bir yatırım projesinin Bakanlıkça bölgesel, büyük ölçekli veya stratejik yatırım olarak değerlendirilmek suretiyle yatırım teşvik belgesine bağlanmış olması gerekmektedir. Ancak, yatırım teşvik belgesinde yatırım yeri tahsisi desteğinin öngörülmüş olması kesin tahsis işleminin gerçekleşmesi anlamına gelmemektedir. Zira kesin tahsis işlemleri, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü koordinasyonunda taşınmaz sahibi idare tarafından yürütülmekte ve yatırımlara tahsis edilmek üzere ilana çıkılan yerler için başvuruda bulunulmuş yatırım projeleri arasından Vali başkanlığında oluşturulan komisyonca belirlenen yatırım projeleri için gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda, Maliye Bakanlığı kamu taşınmazlarının yatırımlara tahsis edilmesi aşamasında aranan yeterlilik koşullarını 3/9/2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile belirlemiş bulunmaktadır. Yatırım Yeri Tahsisi desteğinden yararlanabilmek için;

Ekonomi Bakanlığınca verilmiş yatırım teşvik belgesi sahibi olmak, gerçeklestirilecek toplam yatırım tutarının, taşınmaz sahibi idarelerce bu taşınmazlara takdir edilecek rayiç değeri

1. tarım ve hayvancılık yatırımlarında bir,
2. turizm yatırımlarında iki,
3. diğer yatırımlarda üç katından az olmaması,

 Taahhüt edilen yatırımın en az yüzde yirmisini karşılayacak miktarda net özkaynağa sahip olunması gerekmektedir.

UYGULAMA SÜRECİ

1. Yatırımcının, yatırım teşvik belgesi almak için Ekonomi Bakanlığına müracaat etmesi ve Bakanlıkça düzenlenen belgede yatırım yeri tahsisi desteğinin öngörülmüş olması gerekmektedir.
2. Taşınmaz tahsisine ilişkin olarak, Türkiye genelinde yayımlanan tirajı en yüksek ilk on gazeteden Basın ilan Kurumunca belirlenecek birisinde yayımlanacak veya taşınmaz sahibi idarenin internet sayfasından duyurulacak ilanların yatırımcı tarafından takip edilmesi gerekmektedir.
3. İlan edilen taşınmazlardan birinin yatırım projesi için uygun olduğu düşünülerek, müracaatta bulunmaya karar verilmiş ise 2 aylık başvuru süresi içinde talep formuna ilaveten istenen tüm diğer evraklarla birlikte taşınmaz sahibi idarenin taşınmazın bulunduğu ildeki birimine müracaat edilmesi gerekmektedir. Başvuru sırasında aranan evraklar Maliye Bakanlığı tarafından çıkartılan yönetmelikle belirlenmiş olup, aşağıdaki gibidir:

4. Yatırım projesinin tahsis işlemi için uygun bulunması halinde konu ilgili idare tarafından yatırımcıya tebliğ edilir. Bu durumda taşınmazın durumuna göre yatırımcı ile ön izin, kullanma hakkı veya irtifak hakkı sözleşmesi imzalanması gerekmektedir. Ön izin, taşınmazlardan imar planı bulunmayanların imar planlarıyla imar uygulamalarının ve yapılacak tesislere ilişkin uygulama projelerinin yaptırılması amacıyla, fiili kullanım olmaksızın bir yıl süreyle ve bedelsiz olarak yatırımcıya verilen izni ifade etmekte olup, süre sonunda kullanma veya irtifak hakkına dönüşmesi mümkün bulunmaktadır. Kullanma hakkı ise taşınmazın tapuya tescil ettirilemediği durumlarda geçerli olmaktadır.
5. Tebliğ tarihinden itibaren en geç 15 gün içerisinde yatırımcının taşınmazın durumuna uygun düsen sözleşmeyi imzalayarak ilgili idareye teslim etmesi gerekmektedir. Kullanım hakkı tahsis edilmiş ise kullanım hakkı sözleşmesinin imzalanması ve notere tasdik ettirilmesinin akabinde ilk yıl bedelinin taşınmaz sahibi idarenin muhasebe hesabına yatırıldığına dair makbuz ile birlikte idareye teslim, irtifak hakkı tahsis edilmiş ise irtifak hakkı sözleşmesinin imzalanması ve tapuya tescil işlemlerinin gerçekleştirilmesinin akabinde ilk yıl bedelinin taşınmaz sahibi idarenin muhasebe hesabına yatırıldığına dair makbuz ile birlikte idareye teslim gerekmektedir.
6. Yatırımcının müteakip yıl bedellerini, kullanma izni sözleşmesinin düzenlendiği, irtifak hakkının tapuya tescil edildiği tarihleri esas alarak her yıl aynı tarihte pesin olarak taşınmaz sahibi idarenin ilgili muhasebe birimine yatırması gerekmektedir.

BİLİNMESİ GEREKENLER

1. İrtifak hakkı ve kullanma izni, sözleşme süresi sonunda sona ermektedir. Bu durumda; makine, teçhizat ve demirbaşlar hariç diğer yapı ve tesisler taşınmaz sahibi idareye intikal eder. Ancak, yatırımcının talep etmesi halinde, bedeli karşılığında doğrudan irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmesi de mümkün bulunmaktadır.

Yatırımlara tahsis edilecek taşınmazlar taşınmaz sahibi idareler tarafından ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla tespit edilmektedir. Ancak, idareler tarafından belirlenen taşınmazlar arasında yer almamakla birlikte, yatırımcı tarafından talep edilen belirli bir taşınmazın da ilgili idare tarafından uygun bulunması halinde tahsis işlemine konu edilmesi mümkün bulunmaktadır.