GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ VE KAPSAMI
Yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat, İthalat Rejim Kararı’nda belirtilen gümrük vergisinden muaf olarak temin edilebilmektedir. Bu muafiyete ilişkin düzenleme, 15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar’ın 9. Maddesi ile yapılmıştır.
Söz konusu düzenleme ile “teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithali”, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. Dolayısıyla yatırım teşvik belgesi kapsamında gümrük vergisi muafiyeti uygulanabilmesi için, belge kapsamında temin edilecek yatırım mallarının “makine ve teçhizat” niteliği taşıması gerekmektedir. “Makine ve teçhizat”ın tanımı ise 69 seri no.lu KDV Genel Tebliği ile yapılmıştır. Söz konusu KDV Genel Tebliği’nde makine ve teçhizat, “amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetler” olarak tanımlanmıştır.
Ancak, gümrük vergisi muafiyeti “makine ve teçhizat” niteliği taşımayan bazı mallar için de uygulanabilmektedir. Bu çerçevede;
- Otomobil ve hafif ticarî araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla monte edilmemiş haldeki (CKD) aksam ve parçaların ithali ve
- Gemi ve elli metrenin üzerindeki yat inşa yatırımlarında tekne kabuğu ithali yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. Söz konusu malların “makine ve teçhizat” kapsamına girmemesi sebebiyle KDV Kanunu’nun 13/d maddesi kapsamında KDV istisnası uygulanmamaktadır.
Benzer bir şekilde, otomobil üretimi yapan yatırımcıların ithal edeceği otomobiller için de gümrük vergisi muafiyeti uygulanabilmektedir. Şöyle ki; otomobil üretimine yönelik olarak asgari 100.000 adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az 100.000 adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara A, B ve C segmentlerinden otomobil ithaline izin verilebilmektedir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin yüzde %15’inin aşamamaktadır.
Ancak, belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin yüzde %15’i kadar daha (motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır) yukarıda belirtilen segmentlerden ilave otomobil ithaline izin verilebilmektedir.
- Gümrük Vergisi Muafiyeti Uygulanmayan Makine ve Teçhizat
Teşvik belgesi kapsamında;
- Otobüs,
- Çekici (Euro normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç),
- Mobilya,
- Motorbot,
- Kamyon (off-road truck tipi karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç),
- Transmikser,
- Beton santrali,
- Forklift ve
- Beton pompası
temini gümrük vergisi muafiyeti kapsamı dışındadır. Sayılan yatırım malları, makine ve teçhizat niteliği taşısa da gümrük vergisi muafiyetinden faydalanamamaktadır. Ancak, bu durum anılan malların KDV istisnası desteğinden faydalanamayacağı anlamına gelmemektedir. Ayrıca, makine ve teçhizat bedelinin yüzde beşine kadar yedek parça, gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilmektedir.
- Kullanılmış Makine ve Teçhizat İthalatı
Yukarıda açıklanan kapsama giren kullanılmış makine ve teçhizatın yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi ve gümrük vergi muafiyetinden faydalandırılması mümkün bulunmaktadır. Bu çerçevede, “münferit kullanılmış makine ve teçhizatın ithali” ve “kullanılmış komple tesisin ithali” olarak iki ayrı düzenleme olduğunu söylemek mümkündür.
Münferit kullanılmış makine ve teçhizatın ithali: İthalat Rejimi Kararı uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç) ile İthalat Rejimi Kararının 7. maddesi uyarınca ithaline izin verilen makine ve teçhizat yatırım teşvik belgesi kapsamında temin edilebilmektedir. Yatırım teşvik belgesi kapsamında temin edilmek istenen kullanılmış makine ve teçhizatın "Eski, Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilecek Maddelere İlişkin Tebliğ" eki listede yer almaması halinde, Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nden söz konusu makine ve teçhizatın İthalat Rejimi Kararı uyarınca ithaline izin verildiğine dair bir yazı alınması gerekmektedir.
Kullanılmış komple tesis ithali: Bu kapsamdaki tesislerin ithaline yönelik talepler ise Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünce proje bazında değerlendirilmektedir. Kullanılmış komple tesis taleplerinin değerlendirilebilmesi için yatırımcıların, tesise ait makine ve teçhizatın model ve imal yıllarını da gösterir dökümlü fatura veya proforma fatura asılları ile birlikte Bakanlığa müracaat etmeleri gerekmektedir. Bakanlıkça görevlendirilecek personelin komple tesisin bulunduğu ülkede yapacakları ekspertiz neticesinde uygun görülmesi halinde, kullanılmış komple tesisin teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilebilmektedir.
Yatırım teşvik belgesi kapsamında kullanılmış münferit makine ve teçhizat ya da kullanılmış komple tesisin ithalinin uygun görülmesi halinde Ekonomi Bakanlığınca yatırım teşvik belgesi ve ithal makine ve teçhizat listesi üzerine ilgili şerhler derç edilir.
Diğer taraftan; baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat ithal edilememektedir.
UYGULAMA SÜRECİ
- Yatırımcıların, gümrük vergisi muafiyetinden faydalanabilmeleri için öncelikle Ekonomi Bakanlığı ya da Bakanlığın yetkilendirdiği idareler tarafından düzenlenmiş bir yatırım teşvik belgesine sahip olmaları gerekmektedir. Ekonomi Bakanlığı veya yetkili idare, yürürlükte bulunan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” hükümleri çerçevesinde, yatırım teşvik belgelerine ekli ithal makine ve teçhizat listesi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır.
- Yatırımcı, gümrük beyannamesinin tescili ve kabulü esnasında yatırım teşvik belgesi aslı ve ithal makine ve teçhizat listesi aslını ithalatın yapılacağı gümrük idaresine ibraz eder. Gümrük idaresi, teşvik belgesinin sayı ve tarihi ile bu belgeye dayanak teşkil eden Bakanlar Kurulu Kararı sayısı ile ithali gerçekleştirilen eşyanın ithal makine ve teçhizat listesinde kayıtlı olduğu sıra numarasını beyannameye yazar. Yatırım teşvik belgesi ile ithal makine ve teçhizat listesinin birer örneği beyannameye eklenir.
İthal edilmek istenen makine ve teçhizatın kullanılmış münferit makine ve teçhizat hüviyeti taşıması ve bu makine ve teçhizatın "Eski, Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilecek Maddelere İlişkin Tebliğ" eki listede yer almaması halinde Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nden alınmış uygunluk yazısı ayrıca ibraz edilmelidir. Tescil ve kabul memurunca, teşvik belgesinin geçerli olup olmadığı ve beyan edilen eşyanın ithal makine ve teçhizat listesinde kayıtlı olup olmadığı kontrol edilerek uygunluğu halinde beyanname tescil edilerek kabul işlemi yapılır.
- Muayene ile görevli memurca eşyanın tespiti ve tahakkuku yapıldıktan sonra uygunluğunun görülmesi durumunda, ithal makine ve teçhizat listesinin aslına gerekli meşruhat düşülerek yükümlüye iade edilir.
BİLİNMESİ GEREKENLER
- Yatırım teşvik belgesine konu yatırıma ilişkin makine ve teçhizatın Belge süresi içerisinde temin edilmesi esastır. Ancak, yatırım süresi içerisinde ilgili kambiyo mevzuatında yer alan ödeme şekillerinden herhangi biri ile ithalat işlemlerine başlanılmış veya bedeli kısmen ya da tamamen ödenmiş ancak ithalatı gerçekleştirilememiş makine ve teçhizatın ithaline, yatırım süresi bitiş tarihini izleyen dört ay içerisinde, gümrük idarelerince gümrük vergisi muafiyeti uygulanmak suretiyle izin verilir.
Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekillerine göre yapılan ithalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) kesintisi oranı % 6 olarak tespit edilmiştir. Ancak, yatırım teşvik belgesi kapsamında sağlanan bir destek unsuru olmamasına rağmen belge kapsamında 1 yıl ve daha uzun vadeli yapılan ithalatlarda KKDF kesintisi yapılmamaktadır.